Menekşe Gözlü Kadın

Fatma Girik ile Memduh Ün’ün ilişkisi salt aşk öyküsü değildi. Aynı zamanda mesleki dayanışma, hayata birlikte tutunma, bilgi/tecrübe aktarımıydı. Yarım asırdan fazla birbirlerini etkilediler. Girik’in ifadesine göre Memduh Ün, onun hayata bakışını değiştirdi/geliştirdi. Sinemayı, yaşamı, edebiyatı, müziği, kısaca kültürün pek çok boyutunu öğretmeye/aktarmaya çalıştı. Adeta üniversitesi oldu.

Menekşe Gözlü Kadın

Yeşilçam’ın 4 yapraklı yoncasının ‘taçı’ydı. Çoğu sinema eleştirmenine göre en güzeli, en çekicisiydi. Esmer, etli vücutlu, dolgun göğüslü, beyaz tenli, mavi gözlüydü. Bakışları deliciydi. Cazibesi ve kararlılığı ile etkilerdi. Amacına mutlaka ulaşır, zorluk(lar)dan ve tehlike(ler)den korkmazdı. Hatta gayesini açıklar, rakibesine meydan okurdu. Yeşilçam’ın ilk kadın starlarından Muhterem Nur’un anılarındaki bir anekdot/‘iddia’, Fatma Girik’in ısrarcılığının ve hedefine kilitlenmesinin örneği sayılabilirdi. Mektup yazmıştı: ‘Sevgilini elinden alacağım!’ Paylaşılamayan adam: ‘Memduh Ün’dü. Nur’un 9 yıllık âşkıydı!’

Girik, dobra kadındı. Sözünü esirgemez, hislerini saklamaz, son sözünü baştan söylerdi. Beyazperde’de de kendisini oynadı. Değişmesi, doğallığını yitirmesi gerekmedi. Bir röportajında - basınla arası iyi sayılırdı fakat fazla mülakat vermezdi! -, ‘Seyirciler, beni olduğum gibi sevdiler,’ diyecekti. Sinemada kendine benzeyen kadınları canlandırdı. Hayat verdiği roller, dürüst, samimi, gururlu, inançlı, fedakâr, âşka mutlak şekilde inananlardı. Uğraşı: Gurur verici, uzun erimli yolculuktu. Beyanına göre, perdeden para kazan(a)madı. Fakat ününe ün kattı. Sahneye çıktı, şarkıcılıktan servet edindi.

- İlk Yevmiyesiyle Sevdiği Meyveyi Satın Aldı… -

Geldiği yeri, içinden çıktığı/yaşadığı şartları hiç unutmadı. Bir dilim elmaya, bir muza hasret günler yaşadı. Lokanta vitrin(ler)inde dakikalarca seyrettiği, - parasızlıktan! - bir türlü yiyemediği döner kebabı usundan çıkar(ta)madı. Para kazandığı zaman bile yoksulluğunu hatırladı. Aklı hep çocukluğunda, fukara ailesindeydi. ‘Servet, şan, şöhret, insanı değerlerinden uzaklaştırmazdı!’

Çocukluğu ve ilk gençliği zaruret içinde geçti. Hiç oyuncağı yoktu. Bisiklete bin(e)medi. Hep mavi renkli pileli elbise düşledi. Zengin meyvesi muzu yediğinde 14 yaşındaydı. Muz, her manavda bulunmazdı. İlk yevmiyesi ile sevdiği yemişi satın aldı. İlk başrol ücretiyle de rüyalarının giysisine kavuştu. Kalan bütün parasını da annesine verdi. 

Fatma Girik, kamera karşısında da cesurdu. Bir röportajında açıkladığına göre, ‘Sinemada striptiz yapan ilk başrol oyuncusuydu!’ 1966’da, Ertem Eğilmez’in yönettiği ‘Ben Bir Sokak Kadınıyım’ filminde dans ederek soyunması istendi. Müzik eşliğinde dans edip soyunarak gösteri yapmayı bilmiyordu. O dönemin en tanınmış eğlence merkezi, Kervansaray Gazinosu’na gitti. Seher Şeniz’in programını izledi. Çok güzel, pek cazip, seksapelitesi yüksek hanımdı. Gösterisi sırasında bütün gözler üzerindeydi. Son derece cesurdu. Girik, Şeniz kadar cüretkâr değildi. Çıplak görüntüsü vermek için ten rengi tül giydi. Rolünü icra etti. Ama performansını yorumlamaktan da geri durmadı: ‘Şeniz kadar başarılı sayılmam! Ancak istenileni de verdim!’

- Saçlarını Kısa Kestirince ‘Erkek Fatma’ Diye Tanındı… -

Girik, figüranlıktan zirveye yükseldi. Pek çok filminde çizdiği başarılı tiplerle ülke çapında tanındı. 1962’de, - 20 yaşındayken! - sinemanın en ünlü birkaç kadın yıldızı arasındaydı. Aynı yıl çektiği ‘Belalı Torun’ ile ‘Erkek Fatma’ diye anılır oldu. Saçlarını kısacık kestirdi. Karşı cinsi oynadı. Civanmert - 1960! -, Severek Ölenler - 1961! - ve Kısmetin En Güzeli - 1962! - gibi filmlerle ismini herkese duyurdu. 

Fatma Girik, 12 Aralık 1942’de, İstanbul’da, Sultanahmet semtinde dünyaya geldi. Hayri ve Münevver Girik çiftinin 3 çocuğunun ortancasıydı. Anne çok genç ve güzeldi. Baba daha yaşlıydı. Gençliğinde dalgıçlık yapmıştı. Daha sonra lastik fabrikasının kazan dairesinde işe girmişti. Ücreti hayli düşüktü. Anne de aynı işyerinde görevliydi. 

Küçük Fatma, aynı semtteki ‘28. İlkokul’a başladı. - Yıllar sonra hayatını birleştireceği Memduh Ün de aynı mektebin mezunuydu! - İstanbul Kız Lisesi’nin - Daha sonra Cağaloğlu Anadolu Lisesi adını alacaktı! - orta kısmına devam etti. Ancak yarım bıraktı. Eğitimini sürdüremedi. Çalışması, aile bütçesine katkı sağlamayı gerek gördü.

Girik Ailesi, Sultanahmet’te, Verem Savaş Derneği’nin tam karşısında, eski 2 katlı ahşap evin bir odasında yaşardı. Anne, baba, dayı, Fatma ve ablası, küçük bölmeyi paylaşırdı. Anneanne, yakındaki tarihi/‘Osmanlı’dan miras’ medresenin bir gözünde barınırdı. Fakat kızını yalnız bırakmaz, yanında da kalırdı. Aile de arada sırada nineye misafirliğe giderdi.

- Küçük Fatma 6 Yaşında Kuru Fasulye Pişirmeyi Öğrendi… -

Ahşap evin tuvaleti bahçedeydi, - ikamet edenlerce! - ortaklaşa kullanılırdı. Üstü de açıktı. İçine yağmur, kar dolardı. Yaz gecelerinde, tarihi medresede barınanlar yataklarını dışarıya çıkarır, yıldızların altında uyurdu.

Küçük Fatma, 6 yaşında, ablasının bakımını ve evin sorumluluğu üstlendi. Odayı sildi süpürdü. Akşam yemeğini hazırladı. Komşusuna yaktırdığı gazocağında kuru fasulye pişirdi. Sevmese bile elinin değdiği yemek lezzetliydi. Beğenil(ir)di. Ama başka aş bilmezdi.

Küçük Fatma, yaşıtları gibi yaramazdı. Yerinde duramazdı, çok da meraklıydı. Medresenin her bölmesini, kaldıkları semtin her yerini, her sokağını bilirdi. At arabalarının arkasına takılır, yoruluncaya kadar seğirtirdi. Bir gün, yolun karşısına geçerken, 4 atın çektiği yük arabasının altında kalacaktı. Son anda mahallenin esnafı tarafından kurtarıldı.

Bir anısını hiç unut(a)madı, hep hatırladı ve anlattı: Kocamustafapaşa’daki 28. İlkokul’da, 4. sınıfa gidiyordu. Öğretmen, sene başında, her öğrencinin alacağı kitap, defter ve kırtasiyenin listesini tahtaya yazdı. Fatma, ihtiyaç dökümünü babasına verdi. Hayri Bey, ‘Tamam, hallederiz!’ dedi. Küçük Fatma, atasının parasının olmadığını bilirdi. Birkaç saat sonra sokağa çıktığında, hemen aşağıdaki İstanbul Sineması’nın önünde atasını gördü. Ceketini satmaya çalışıyordu. Akşamüstü eve döndüğünde, kitaplarını, diğer araç ve gereçleri getirmişti.

- Ortaokul Çağında Eğitimini Bıraktı Figüranlığa Soyundu… -

Ağır/‘dayanılması zor’ yoksulluk, ailedeki her ferdin çalışmasını mecburî kılıyordu. Küçük Fatma da geçim yükünün/sorumluluğunun altına girdi. Ortaokul 2. sınıfta iken babasının karşısına çıktı. Figüranlık yapacağını söyledi. ‘Sinema dünyasında en aşağıdan en yukarıya yükseleceğim!’ Hayri Bey’in itiraz edecek hali yoktu. Cevabı da netti: ‘Ne yaparsan yap ama adam gibi yap!’ Babasının tavsiyesi kulağında küpe gibi takılı kaldı: ‘Ben de işimi her zaman adam gibi yaptım!’ diyecekti.

Karşı odada kiracı kalan komşuları Sezai Bey, Yeni Sabah Gazetesi’nde matbaa işçisiydi. Bazı film şirketlerinin sahiplerini, rejisörleri tanırdı. Boş zamanlarında Yeşilçam’da küçük rollere çıkar, figüran dururdu. Münevver Hanım’a da aynı işi önerdi. ‘Sizi de sete götürebilirim,’ dedi. Küçük Fatma, 14’ündeydi fakat yaşından büyük gösterirdi. Film sektöründe çalışabilirdi. ‘Tek derdi geçim sıkıntısına çare bulmaktı. Eve fazladan bir dilim ekmek girmesini sağlamaktı!’ Kendinden bile sakladığı çok özel sırrı vardı: ‘Artist olmak, herkes tarafından tanınmak istiyordu!’ Hayalindeki sevgilisi de ‘Marlon Brando’ydu! Sırılsıklam âşıktı. ‘Bir gün - Beyaz Atlı Prens gibi! - gelip götüreceğine inanıyordu!’

Anne ve kızı, Sezai Bey’in önerisine uyup figüranlığa başladı. Ama komşuların dedikodularına da sakız edildiler: ‘Kız, kötü yola düşecek!’ Oysa küçük Fatma’nın tek düşüncesi sofrasına fazladan bir tabak yemek koyabilmekti. İlk önemli rolü Marlene Dietrich’in ‘The Blue Angel’ - ‘Mavi Melek’! - adlı, 1930 yapımı filmin yerli versiyonuydu. Adı: ‘Leke’ydi. Senaryo yazarı ve yönetmen Seyfi Havaeri’ydi. Başrollerde Neriman Köksal, Talat Artemel ve Nuri Genç oynuyordu. Memduh Ün de yönetmen yardımcısıydı. Fatma Girik, Amerikan barda oturan genç kızı canlandıracaktı. Düz, beyaz elbise giymişti. Ün, kıyafetine itiraz etti. ‘Boynuna koyu renkli fular takın!’ diye seslendi. Neriman Köksal, kendi boyunluğunu genç kıza verdi.

İlk yevmiyesi 2,5 liraydı. ‘Bir yıl sonra 1958’de başrole çıktığında kendisine 1,000 lira ödenecekti!’

- Osman F. Seden, Fatma Girik’i Beğenmedi… -

Girik, Ün ile ilk defa 1957’de çekilen Leke’nin setinde karşılaştı ve tanıştı. ‘Çok titiz ve sinirli’ buldu. Birisine kızdığında, ‘Tokmak!’ dediğini öğrendi. ‘Ağzından başkaca kötü söz çıkmazdı, asla küfür etmezdi!’

Ün, Girik’e Yeşilçam’ın kapılarını açtı. İlk gördüğü günden itibaren desteğini sundu. Kemal Film’in sahibi Osman F. Seden, Fatma Girik’i beğenmedi. Yeşilçam’ın ‘Cilalı İbo’su Feridun Karakaya, şirketin makyajcıydı. Girik’e özene bezene yüz bakımı yaptı. Güzelliğine katkı sağlamasına rağmen, Seden fikrini değiştirmedi. ‘Bu kızdan artist çıkmaz,’ deyip kestirip attı. Memduh Ün karşı çıktı: ‘Şimdi tutuk durabilir. Ama gelecekte kendisini gösterecek!’

Girik, istikrarını ve kararlılığını ispatladı. Sinemaya aşkla bağlandı. Meslek sevgisini, disiplinini gösterdi. Son derece duru, samimi, doğaldı. Seyirci tarafından sevildi. El üzerinde tutuldu. İfadesine göre, ‘umduğu kadar para kazanamadı ama büyük ün sahibi oldu!’ Sahneye çıkınca servete kavuştu. Gazinodan elde ettiği gelirle ev(ler)ini satın aldı. ‘Hatta 2 plak bile doldurdu!’ 

Ortaokul sıralarında ilk aşkı tattı. 25 kuruşa öğrenci bileti alıp tramvaya binerdi. Her sabah yakışıklı gençle karşılaşır, karşılıklı bakışırlardı. Girik’in anlattığına göre, delikanlı her seferinde bilet parasını öderdi. Tutuklu saatlerden sonra aralarında diyalog başladı. Tek konu: Genç kızın dersleriydi. Çok geçmeden beklenmedik gerçek ortaya çıktı: ‘Delikanlı aşırı çapkındı! Kendisinden yaşça büyük diğer bir kızla daha flört ediyordu!’ Girik’in ifadesiyle, ‘2 güzel kızı aynı anda idare ed(ebil)iyordu!’ İlişkisini hemen sonlandırdı.

- Varol Ürkmez’e Yazdığı Mektuplar Basının Eline Geçti… -

Okulu bırakıp sinema emekçiliğine başladığında da tramvayla yolculuk yapardı. Çoğu zaman Sultanahmet’te oturan anneannesinin yanında kalır, sabah erkenden Beyoğlu’nun yolunu tutardı. Yılmaz Güney de aynı vasıtayı kullanırdı. Çoğu sabah karşılaşırlardı. Rastlaşmanın tesadüfîliği konusundan emin değildi. ‘Güney hiç ummadığı anda ve yerde karşısına bitiveriyordu!’ Bir gün, Cağaloğlu Yokuşu’ndan inerken, aniden dükkândan çıkıverdi. Gülümsedi: ‘Sana kitap alayım mı,’ diye sordu. Cevabını beklemeden elinden tutup kitapçıya soktu. Arasında ‘Fareler ve İnsanlar’, ‘Değirmenimden Mektuplar’ın da bulunduğu tanınmış bazı eserleri satın alıp hediye etti. Sonra da ‘Allaha ısmarladık!’ deyip uzaklaştı. Tanışıklıkları ve kısa ilişkileri son derece masumaneydi. Daha ileriye gitmedi. ‘Mazide, sisler arasında saklı, tatlı anı yumağı olarak kaldı!’

Şöhreti çoğaldıkça basının ilgisi de arttı. Attığı her adım haber oldu. Dönemin en ünlü futbolcusu, Beşiktaş’ın file bekçisi Varol Ürkmez ile yaşadığı uzun soluklu ilişki adım adım izlendi, haberleştirildi. Bir filmin galasında tanıştılar. - Ürkmez, kadınlara düşkünlüğü, renkli/gösterişli hayatı sevmesi, lüks gece kulüplerini kapatmasıyla bilinirdi. Çapkınlığı ile de maruftu. Magazin dergilerinde her hafta vukuat(lar)ı yayınlanırdı. Rivayetlere göre, ‘şikeci’ydi. - Aşka doludizgin koştular. Çok geçmeden de nişanlandılar. Matbuatın ilgisi daha da yoğunlaştı. Ama âşıkların arasına kilometreler girecekti. Ürkmez, zorunlu sebeplerden kulüp değiştirdi. İzmir’e Altay futbol kulübünün kadrosuna katıldı. Ama kalbini İstanbul’da bıraktı. Hasret, mektuplara döküldü. Telefon trafiği yoğunlaştı. Fatma Girik, duygularını satırlara aktardı. ‘Hatta sevdiğini başka kadınlarla ilgilenmemesi konusunda tehdit dahi etti!’ İkilinin sevgi, özlem, atışma dolu namelerinden bazıları, dönemin en etkin/çok satan mecmuası Artist’e ulaştı ve neşredildi. ‘Fato’ bir gönderisinde diyordu ki: ‘Beni aklından bir saniye bile çıkarma… O an aklını başından alırım!’ Bir başka mektubunda da, ‘Futbolcuların beyni sulanmıştır. Çünkü topa kafalarıyla vururlar. Benim canımsın. Seni pek çok seviyorum. Sakın beni unutma!’

- Annesi, Yaşlı Damat Adayını Geri Çevirdi… -

Ürkmez İzmir’de, Girik İstanbul’daydı. İlişkileri 3 yıl daha sürdü. Ünlü kaleci çapkınlıklarından, uçarılıklarından vazgeç(e)medi. Fatma, fazla sabırlı ve toleranslıydı. Ama şartları zorla(ya)madı, ilişkiyi sonlandırdı. Yıllar sonra Varol Ürkmez günah çıkartacaktı: ‘Ben, Fatma’yı hiçbir zaman hak etmedim!’

Fatma Girik, 1960’ların sonunda Durul Gence ile kısa süreli aşk yaşadı. İkili nişanlandı fakat ilişkileri nikâh masasına kadar ilerle(ye)medi. Girik, Ün’den ayrılmıştı. Geri dönme kararı alınca Gence ile beraberliğini sonlandırdı.

Girik, 1957’de, ‘hayatının erkeği Memduh Ün ile tanıştı. ‘Leke’ filmi çekiliyordu. Filmin erkek başrol oyuncusu Talat Artemel, genç Fatma’yı pek beğendi. Evlenmek istedi. Dönemin ünlü yapımcısı Muharrem Gürses’i elçi tayin etti. Annesinden resmen istetti. Ama çok yaşlıydı. Münevver Hanım karşı durdu. ‘Dedesi yaşındaki adama verilecek kızım yok!’ diye geri çevirdi. Fatma’nın sinema set(ler)ine uğramasını yasakladı. Herkes haddini bilmeliydi. ‘Güzel kızını kurtların kuşların arasına bırakamazdı!’

- Memduh Ün, Fatma Girik İçin Muhterem Nur’dan Ayrıldı… -

Tedbirin süresi kısa sürdü. Girik yeniden film set(ler)ine döndü. Memduh Ün ile aynı platoyu paylaştı. Ün, sinemaya aktör olarak başlamış, yapımcılık ve yönetmenlikte karar kılmıştı. 1958’de, ‘Murada Ereceğiz’in çekimleri sırasında yakınlaştılar. Ün, Girik’in güzelliğini fark etti. Uzaktan uzağa kesmeye başladı. Fatma 16, Memduh 38 yaşındaydı. Muhterem Nur ile büyük aşk yaşıyordu. - Üstelik 1949’dan beri de Cahide Şen ile evliydi! - Filmin çekimi tamamlanınca, Ün’ün tavrı aniden değişti: ‘Çok küçüksün! Kendi dengini bul!’ dedi. Ama Girik kararlıydı. İlişkisini sürdürecekti. ‘Sinemayı iyi bilen partneri kaybedemezdi!’ Beğendiği hatta hoşlandığı da muhakkaktı. Memduh’un da kalbi boş sayılmazdı. Lütfi Akad’a şöyle diyecekti: ‘Onda ışık görüyorum. Bir gün mutlaka ortaya çıkacak!’

1959’da, beraberlikleri başladı. Ün hâlâ nikâhlıydı. Girik ile ‘kalplerine imza attılar’! Arada sırada ayrı kalsalar/ayrılsalar da, serüvenleri 56 yılı bulacaktı.

Ün, neden nikâhlanamadıklarını açıkladı: ‘Cahide Hanım, boşanırsak intihar ederim, diyordu. O yüzden ayrılamadım. Zaten aramızda her şey bitmişti…’

Girik’in izahı da ilginçti: ‘Biz zaten birbirimizin eşiydik. Evlilik imza ile olmuyor. Konuyu hiç konuşmadık. Ben sormadım, o da söylemedi… ‘Yuva yıkan kadın’ diye tanınmak istemedim. İlişkilerinin bozulmasında etkim yoktu. Karısıyla yaşasaydı, işim olmazdı. Çocuklarıyla her zaman görüştüm, aramız çok iyiyiydi…’

Girik, Ün ile Ün, Girik ile bütünleşti. Her ikisi de başkalarına bakmadı. Ünlü yıldızın deyişi ile ‘’Ben onun, o benim hayatıma girdikten sonra birbirimizin her şeyi olduk! Hiç kıskanmadık. Birbirimize aitliğimizi de unutmadık. Oyuncu arkadaşlarımın çoğu yakışıklıydı ama asla yan gözle bakma(z)dım. Gözlerimin mavisi Memduh’a aitti!’

9 February 2022 23:02
1,932 kez okundu

Ali Hikmet İnce



Benzer Yazılar

‘Çöpten Çıkan’ Tiyatro Oyunu

Fatma Nudiye Yalçı, erkek egemen dünyada hemcinslerinin sesi/öncüsü olmayı amaçladı. Türkiye’deki pek çok ilkin sahibiydi. Okudu, yazdı, eleştirdi ve en önemlisi de sorguladı. İdeallerinin peşinden yürüdü. Ömrünün beşte birini hapishanelerde geçirdi.

Cenazesinde Alkış İstemeyen Sanatçı

Sümer Tilmaç, anne karnında sahneye çıkmıştı. Yaşamı boyunca tiyatronun tozunu yutmayı, sinemanın spotlarında aydınlanmayı/görünmeyi kabullendi. Beyazperdede ve televizyonda unutulmaz/ölümsüz tipler çizdi/bıraktı.

Evini Satıp İşçi Maaşlarını Ödeyen Başkan

Fatma Girik, ‘içimizden/bizden birisi’ydi. Yeşilçam’ın ve Memduh Ün’ün ‘Fato’suydu. İnandığı gibi yaşadı. Engelleri aşmasını bildi. Kendini daima yenilemeye/geliştirmeye gayret etti. Tecessüs sahibiydi, öğrenmeye açtı. Sinemayı ve siyaseti tecrübeli ustalardan kavrama şansını yakaladı. Evinde çok zengin kitaplığı vardı. Her gün düzenli şekilde okurdu, tartışırdı. Hayatı sorgulardı.

Hükümet Gibi Adam

Ayhan Işık, Yeşilçam’da kendi kanunlarını uyguladı. Ücretini belirledi ve yapımcılara kabul ettirdi. Hakkını cesaretle savundu, kimsenin sömürmesine izin vermedi. Sinema emekçilerinin sendikalaşmasının, haftada bir gün de olsa izin yapmasının yolunu açtı. ‘Türkan Şoray, Işık’ın yolundan yürüdü!’

Yakışıklı Acımasız

Sinema salonunda film seyrederken keşfedildi. Yakışıklı, atletik yapılı, uzun boyluydu. Kâşifini teşhisinde yanıltmadı. Her rolün altından başarı ile kalktı. ‘Döneminin en önemli erkek yüzlerindendi!’

Yeşilçam’ın Hanımağası / 2

Selda Alkor, Yeşilçam’da kabiliyeti ve gayreti sayesinde isim oldu. Kimseden torpil beklemedi. Kendisi için özel senaryo(lar) da yazılmadı. ‘Beyazperde’nin görünmeyen kanunlarına direnmesini/dik durmasını bildi. Hem sinemada, hem televizyonda yıldızlaştı!

Yeşilçam’ın Hanımağası / I

Selda Alkor, Yeşilçam’da kabiliyeti ve gayreti sayesinde isim oldu. Kimseden torpil beklemedi. Kendisi için özel senaryo(lar) da yazılmadı. ‘Beyazperde’nin görünmeyen kanunlarına direnmesini/dik durmasını bildi. Hem sinemada, hem televizyonda yıldızlaştı!

Cenazesinde Alkış İstemeyen Sanatçı

Sümer Tilmaç, anne karnında sahneye çıkmıştı. Yaşamı boyunca tiyatronun tozunu yutmayı, sinemanın spotlarında aydınlanmayı/görünmeyi kabullendi. Beyazperdede ve televizyonda unutulmaz/ölümsüz tipler çizdi/bıraktı.

Evini Satıp İşçi Maaşlarını Ödeyen Başkan

Fatma Girik, ‘içimizden/bizden birisi’ydi. Yeşilçam’ın ve Memduh Ün’ün ‘Fato’suydu. İnandığı gibi yaşadı. Engelleri aşmasını bildi. Kendini daima yenilemeye/geliştirmeye gayret etti. Tecessüs sahibiydi, öğrenmeye açtı. Sinemayı ve siyaseti tecrübeli ustalardan kavrama şansını yakaladı. Evinde çok zengin kitaplığı vardı. Her gün düzenli şekilde okurdu, tartışırdı. Hayatı sorgulardı.

Star Olmayı Hedeflemeyen Star

Bir tarafı ile hep çocuk kaldı; içindeki çocuğu korumaya çalıştı. İçindeki çocuk, yaratıcılığını ve oyunculuğunu tetikliyordu.

Mayk Hammer Yazan Türk

Kemal Tahir; hayatının beşte birini hapishanelerde geçirdi. En güzel eserlerini de cezaevinde yazdı.

Ayşen Gruda, Dümbüllü’nün Kavuğuna Talipti

En büyük isteği, izlenme rekorları kıran filmlerinden hakkına düşen telif ücretini almaktı.

Bornozla Gömülmek İsteyen Striptizci

Seher Şeniz, parçalanmış aile kurbanıydı. Babasını hiç tanımadı; annesinin ve kardeşlerinin desteğini de - yeterince! - gör(e)medi. Sevgiyi, huzuru ve aile sıcaklığı başkalarında aradı. Hep aldatıldı; cinsel obje olarak değerlendirildi; sürekli hayal kırıklığı yaşadı. İfadesine göre; ‘kullanıldı!’

Cenazesinde Alkış İstemeyen Sanatçı

Sümer Tilmaç, anne karnında sahneye çıkmıştı. Yaşamı boyunca tiyatronun tozunu yutmayı, sinemanın spotlarında aydınlanmayı/görünmeyi kabullendi. Beyazperdede ve televizyonda unutulmaz/ölümsüz tipler çizdi/bıraktı.

Evini Satıp İşçi Maaşlarını Ödeyen Başkan

Fatma Girik, ‘içimizden/bizden birisi’ydi. Yeşilçam’ın ve Memduh Ün’ün ‘Fato’suydu. İnandığı gibi yaşadı. Engelleri aşmasını bildi. Kendini daima yenilemeye/geliştirmeye gayret etti. Tecessüs sahibiydi, öğrenmeye açtı. Sinemayı ve siyaseti tecrübeli ustalardan kavrama şansını yakaladı. Evinde çok zengin kitaplığı vardı. Her gün düzenli şekilde okurdu, tartışırdı. Hayatı sorgulardı.

Hükümet Gibi Adam

Ayhan Işık, Yeşilçam’da kendi kanunlarını uyguladı. Ücretini belirledi ve yapımcılara kabul ettirdi. Hakkını cesaretle savundu, kimsenin sömürmesine izin vermedi. Sinema emekçilerinin sendikalaşmasının, haftada bir gün de olsa izin yapmasının yolunu açtı. ‘Türkan Şoray, Işık’ın yolundan yürüdü!’

Yeşilçam’ın Taçsız Kralı

Ayhan Işık, Selanik’ten hicret eden bir ailenin çocuğu idi. Eğitimini zorluklar içinde tamamladı. DGSA’den mezun olup ressamlık yapacaktı. Kendisini Yeşilçam’da buldu. ‘Türk sinemasının ilk büyük starı’ diye tanındı. Beyazperdenin tarihine geçti.

Cenazesinde Alkış İstemeyen Sanatçı

Sümer Tilmaç, anne karnında sahneye çıkmıştı. Yaşamı boyunca tiyatronun tozunu yutmayı, sinemanın spotlarında aydınlanmayı/görünmeyi kabullendi. Beyazperdede ve televizyonda unutulmaz/ölümsüz tipler çizdi/bıraktı.

Evini Satıp İşçi Maaşlarını Ödeyen Başkan

Fatma Girik, ‘içimizden/bizden birisi’ydi. Yeşilçam’ın ve Memduh Ün’ün ‘Fato’suydu. İnandığı gibi yaşadı. Engelleri aşmasını bildi. Kendini daima yenilemeye/geliştirmeye gayret etti. Tecessüs sahibiydi, öğrenmeye açtı. Sinemayı ve siyaseti tecrübeli ustalardan kavrama şansını yakaladı. Evinde çok zengin kitaplığı vardı. Her gün düzenli şekilde okurdu, tartışırdı. Hayatı sorgulardı.

Hükümet Gibi Adam

Ayhan Işık, Yeşilçam’da kendi kanunlarını uyguladı. Ücretini belirledi ve yapımcılara kabul ettirdi. Hakkını cesaretle savundu, kimsenin sömürmesine izin vermedi. Sinema emekçilerinin sendikalaşmasının, haftada bir gün de olsa izin yapmasının yolunu açtı. ‘Türkan Şoray, Işık’ın yolundan yürüdü!’

Bebek Yüzlü Aktör

Tarık Akan, yarışmayı kazandıktan hemen sonra Yeşilçam’ın en yeni ve en aranılan ismiydi. Dönemin bütün ünlü kadın yıldızlarıyla filmlerde göründü. Genç kızların, güzel hanımların yüreklerini hoplattı. Kartpostalları hatıra defterlerini süsledi. Posterleri duvarlara asıldı. ‘Bebek yüzlü aktör’, bir anda Türkiye’nin sevgilisi oluverdi!

Cahide Sonku’nun Önlenemeyen Düşüşü

Cahide Sonku; güzelliği, kabiliyeti ve zenginliği ile özlenen/imrenilen bir hayat sürdü. Kıskanıldı; sevildi; dedikodusu yapıldı ve parmakla gösterildi. Masallardan çıkıp gelmiş prensesti. Ama sonu çok kötüydü. Bir elinde büyük ispirto şişesi, öbür elinde bekçi düdüğüyle hayatın kendisine biçtiği son başrolü oynadı. Hem de kendinden geçercesine…

Huzurevinde Sönen Yıldız

Altan Karındaş çok yönlü sanatçıydı. İlk Türk şov kadınıydı. İnsan, çocuk ve hayvan taklitlerini çok iyi yapardı. TSM’yi bilirdi, makamlara vakıftı. Makber’i kusursuz seslendirirdi. Sadece sanatçı yönüyle değil, güzelliğiyle de çekim merkeziydi.

Böbreğini Satılığa Çıkaran Ünlü Dansöz

Birsen Ayda; İstanbul’un eğlence mekânlarında kıvrak otantik danslarıyla fırtına gibi esti. Binlerce hayranının iltifatlarına mazhar oldu; düşlerini süsledi. Çektiği filmlerle de şöhretini perçinledi.

Hani O Bırakıp Giderken Seni

Yusuf Nalkesen, ünlü şair/yazar Orhan Seyfi Orhon’a ait Veda Busesi adlı şiiri 1951’de besteledi. Veda Busesi’nin tanınması/söylenmesi için tam 10 yıl sabırla bekleyecekti.

MİT’çi Aktör / I

Avrupalı ve ABD’li ünlü yıldızlar gibi bol para kazandı. Geleceğini düşünmeden harcadı. Hovardaydı, güzel kızlara ve kadınlara düşkündü. Lüks yatında/karavanında misafir eder, ‘mirasyedi hayatı’ yaşardı. 8 kez nikâhlanıp boşandı. Sadece özel yaşantısıyla değil, filmleriyle de iz bıraktı, ‘gıpta’ ile izlendi!

MİT’çi Aktör / 2

Avrupalı ve ABD’li ünlü yıldızlar gibi bol para kazandı. Geleceğini düşünmeden harcadı. Hovardaydı, güzel kızlara ve kadınlara düşkündü. Lüks yatında/karavanında misafir eder, ‘mirasyedi hayatı’ yaşardı. 8 kez nikâhlanıp boşandı. Sadece özel yaşantısıyla değil, filmleriyle de iz bıraktı, ‘gıpta’ ile izlendi!

Her Filminde Başrol Oynayan Aktör

Ediz Hun, Yeşilçam’da, siyasette ve üniversitede disiplini, özeni ve dikkati ile tanındı. Çevre hassasiyeti ve doğa sevgisiyle bilindi. Her filminde başrolde oynayan tek aktördü. Heyecanını, yaşam sevincini, aile özenini hiç yitirmedi. Çevresine ve içinden çıktığı topluma örnek olmaya çalıştı.

Yıldız Yaratan Yapımcının İntiharı

Nevzat Pesen; sektör haline gelememiş acımasız Yeşilçam sinemasının ne ilk, ne de son kurbanıydı.

33’lük Tespih Gibi Tabanca Çeken Fedai

Yakup Cemil Bey, ‘korku’ kelimesini tanıma(z)dı. Düz mantık yürütürdü. Siyasetin ince oyunlarını, gülümserken ayak kaydıran tuzaklarını bilmezdi. Ölümü göze alır, istenileni/emredileni yapardı. Kontrolü müşküldü. Haksızlık(lar) karşısında susmaz, ya sesini yükseltir ya da - daha çok! - piştovunu konuştururdu.

İngiliz İstihbaratı’nın Gözünden Enver Paşa

İngiliz devlet arşivlerindeki istihbarat belgeleri çok farklı Enver Paşa portresi çizdi. Kayıtlara/yazılanlara göre Enver Paşa; Almanya’nın desteğiyle tahta çıkmayı arzulardı. Kendisini Napolyon ile kıyaslardı. Yakın korumasına çok dikkat ederdi.

Ölüme Gönderilen 80 Bin Köpek

İttihat ve Terakki yönetimi, 1910 yılında İstanbul'daki bütün sokak köpeklerini toplatıp bir adaya ölüme göndermişti.

Cahide Sonku’nun Önlenemeyen Düşüşü

Cahide Sonku; güzelliği, kabiliyeti ve zenginliği ile özlenen/imrenilen bir hayat sürdü. Kıskanıldı; sevildi; dedikodusu yapıldı ve parmakla gösterildi. Masallardan çıkıp gelmiş prensesti. Ama sonu çok kötüydü. Bir elinde büyük ispirto şişesi, öbür elinde bekçi düdüğüyle hayatın kendisine biçtiği son başrolü oynadı. Hem de kendinden geçercesine…

Küçük Cezve

Onu ‘Ah Güzel İstanbul’ filminde, ‘Ayşe’ kimliği ile tanıdık. İzmir’den kaçıp İstanbul’a gelen, ‘artist’ olmayı düşleyen toy kızdı. Adeta çaresizliğini haykırdığı, ‘Ben bir küçük cezveyim / Elden ele gezmeyim!’ şarkısıyla da akıllarımızda kalacaktı.

Bayan Yunus Emre

Ayla Algan, Türk tasavvufuna ve mutasavvıflara özel ilgi gösterdi. Felsefesini yürekten benimsediği Yunus Emre’yi tanıtmayı vazife bildi. Pek çok ülkede Yunus şiirlerinden oluşan besteleri okudu. Biricik kızının adını da - ulu ozandan ilhamla! - ‘Sevi’ koydu!

CIA’nin Hedefindeki ‘Düşünce Silahşoru’

Osman Nuri Koçtürk, tek başına ABD’ye kafa tuttu/savaş açtı. Süt tozu, hibrit tohum, yumurta/et tavuğu, soya yağı, yabancı menşeli gübre gibi hayati ürünlere karşı çıktı. Süper/’emperyalist’ devletlerin, ‘zayıf müttefiklerinin topraklarını ve insanlarını deneylerinin malzemesi olarak kullandığını’ ortaya koydu/ispat etti. ‘Yeniçağın yeni silahlarını teşhir etti!’

Evini Satıp İşçi Maaşlarını Ödeyen Başkan

Fatma Girik, ‘içimizden/bizden birisi’ydi. Yeşilçam’ın ve Memduh Ün’ün ‘Fato’suydu. İnandığı gibi yaşadı. Engelleri aşmasını bildi. Kendini daima yenilemeye/geliştirmeye gayret etti. Tecessüs sahibiydi, öğrenmeye açtı. Sinemayı ve siyaseti tecrübeli ustalardan kavrama şansını yakaladı. Evinde çok zengin kitaplığı vardı. Her gün düzenli şekilde okurdu, tartışırdı. Hayatı sorgulardı.

Osmanlı’nın Rum ‘Valide Sultanları’

Orhan Gâzi’nin birinci eşi ‘Holofira’ ya da ‘Nilüfer Hatun’, Osmanlı Hanedanı’na giren ilk ‘yabancı kökenli gelin’ti. Kroniklere/tarihçilere bakılırsa, oğullarının padişahlığını gören ‘ecnebi’ hanım sultanların sayısı 23 idi! Bazılarına göre, adet daha da fazlaydı!

‘Kıbrıs’ı Veren’ 2. Abdülhamit

2. Abdülhamit’in saltanatının 2. yılında Osmanlı yok oluşun eşiğinden döndü. Tarih, ’93 Harbi’ gibi örneğine çok az rastlanır drama şahitlik etti. Ruslar, İstanbul’un tarihi surlarına kadar ulaştı. Her an şehri alabilir, her şeyi talan edebilir, binlerce insanı öldürebilirlerdi. Sultan şoka girdi, ne yapacağını bilemedi. İngiliz Büyükelçisi Sir Henry Layard’ın önerisini kabul etmek zorunda kaldı. Kıbrıs’ı vermesi karşılığında şahsının ve imparatorluğun hayatiyetini garantiye alabilecekti! ‘Denize düşen yılana sarılırdı!’

CIA’nin Hedefindeki ‘Düşünce Silahşoru’

Osman Nuri Koçtürk, tek başına ABD’ye kafa tuttu/savaş açtı. Süt tozu, hibrit tohum, yumurta/et tavuğu, soya yağı, yabancı menşeli gübre gibi hayati ürünlere karşı çıktı. Süper/’emperyalist’ devletlerin, ‘zayıf müttefiklerinin topraklarını ve insanlarını deneylerinin malzemesi olarak kullandığını’ ortaya koydu/ispat etti. ‘Yeniçağın yeni silahlarını teşhir etti!’

50 Yıl Hapis Yatan Padişah

25. Osmanlı hükümdarı Sultan Osmân-ı Salis - 3. Osman! -, neredeyse ömrünün tamamına yakınında hapisteydi. Rutubetli, karanlık, az sayıda insanın gir(ebil)diği ‘kafes’de yarım asırdan fazla tutuklu kaldı. Güneşe, suya, doğaya hasretti. Memleket ve dünya siyasetinden uzaktı. İstanbul’un günlük hayatından bîhaberdi. ‘Ama kaderinde cihan devletinin tahtına oturmak da vardı!’

‘Cami Yaptıran’ Reis-i Cumhur

İsmet İnönü, siyaset yaptığı yarım asırlık müddette, ‘Din Düşmanı’, ‘Cami Satıcısı’, ‘Alnı Seccadeye Varmayan’ gibi çok ağır ithamlara/suçlamalara maruz kaldı. İddia sahipleri kutsal dinimizden yarar/çıkar sağlayan, kendilerini keramet sahibi sanan/gören, daha da önemlisi Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran kadro/ideolojiye karşıt/düşman kişi(ler) ve çevrelerdi.

Yeşilçam’ın Taçsız Kralı

Ayhan Işık, Selanik’ten hicret eden bir ailenin çocuğu idi. Eğitimini zorluklar içinde tamamladı. DGSA’den mezun olup ressamlık yapacaktı. Kendisini Yeşilçam’da buldu. ‘Türk sinemasının ilk büyük starı’ diye tanındı. Beyazperdenin tarihine geçti.

‘Devlet Hatun’ Latife Hanım!

Latife Uşşaki Hanım geçmişine ve anılarına saygılıydı. Mustafa Kemal Paşa’ya eşsiz aşkla bağlandı. 2,5 yıl süren evliliği bitince, İstanbul ve İzmir’de yaşadı. Toplantılara katılmadı, görüşme isteklerini reddetti. Paşası ile yaşadığı dönemde çekilen fotoğraflarıyla hatırlanmak istedi.

Seçkin Kötü Adam

Hayati Hamzaoğlu, Trabzon kökenli Yeşilçam emekçisiydi. Ömrü boyunca sinema aşkı ile yandı tutuştu. Karın tokluğuna filmlerde oynadı. 56 yaşına kadar her türlü sosyal güvenceden yoksundu. Alışılmış ‘kötü adam’ tiplemesine yeni yorum getirdi: Hemen teslim olmayan, film sonuna kadar dişe diş mukavemet eden/dövüşen kişiliğe büründürdü.

Cem Karaca’dan ‘Karabağ Şarkısı’

Cem Karaca, babası Mehmet Bey’in öğüdüne bağlı kaldı: ‘Bu toprakların ezgilerini söyledi!’ Türk Dünyası’na ilgisini hiç azaltmadı. Karabağ’ın işgalini telin etti! ‘Karabağ Şarkısı’nı besteledi. ‘Nerede Kalmıştık?’ adlı kasetinde yer verdi.

Adı Filistin Olan Sevda

Cem Karaca, ülke ve dünya sorunlarıyla yakından ilgilendi. Filistin’in ezilen halkına karşı özel alâka/sempati duydu. ‘Mutlaka Yavrum’ gibi bazı popüler parçalarını ithaf etti. Kamuoyunda farkındalık yaratmaya çalıştı.

MİT’çi Aktör / I

Avrupalı ve ABD’li ünlü yıldızlar gibi bol para kazandı. Geleceğini düşünmeden harcadı. Hovardaydı, güzel kızlara ve kadınlara düşkündü. Lüks yatında/karavanında misafir eder, ‘mirasyedi hayatı’ yaşardı. 8 kez nikâhlanıp boşandı. Sadece özel yaşantısıyla değil, filmleriyle de iz bıraktı, ‘gıpta’ ile izlendi!

MİT’çi Aktör / 2

Avrupalı ve ABD’li ünlü yıldızlar gibi bol para kazandı. Geleceğini düşünmeden harcadı. Hovardaydı, güzel kızlara ve kadınlara düşkündü. Lüks yatında/karavanında misafir eder, ‘mirasyedi hayatı’ yaşardı. 8 kez nikâhlanıp boşandı. Sadece özel yaşantısıyla değil, filmleriyle de iz bıraktı, ‘gıpta’ ile izlendi!

Cenazesinde Alkış İstemeyen Sanatçı

Sümer Tilmaç, anne karnında sahneye çıkmıştı. Yaşamı boyunca tiyatronun tozunu yutmayı, sinemanın spotlarında aydınlanmayı/görünmeyi kabullendi. Beyazperdede ve televizyonda unutulmaz/ölümsüz tipler çizdi/bıraktı.

52 Nişan, 16 Nikâh Yapan Ünlü Kaleci

Beşiktaş’ta üne kavuşan kaleci Varol Ürkmez, futbol yaşamı boyunca olayların, şaşaalı hayat tarzının, şaşırtıcı sayıdaki aşkların adamıydı. Gazetecilerin en önemli haber kaynaklarındandı. Halkın, özellikle de futbolseverlerin sevgilisiydi. Sadece futbolcu değildi, sinema ve tiyatro sanatçısıydı, tepeden tırnağa şov insanıydı.

Küçük Cezve

Onu ‘Ah Güzel İstanbul’ filminde, ‘Ayşe’ kimliği ile tanıdık. İzmir’den kaçıp İstanbul’a gelen, ‘artist’ olmayı düşleyen toy kızdı. Adeta çaresizliğini haykırdığı, ‘Ben bir küçük cezveyim / Elden ele gezmeyim!’ şarkısıyla da akıllarımızda kalacaktı.

Bayan Yunus Emre

Ayla Algan, Türk tasavvufuna ve mutasavvıflara özel ilgi gösterdi. Felsefesini yürekten benimsediği Yunus Emre’yi tanıtmayı vazife bildi. Pek çok ülkede Yunus şiirlerinden oluşan besteleri okudu. Biricik kızının adını da - ulu ozandan ilhamla! - ‘Sevi’ koydu!

‘Acıların Kadını’ Bergen’in Bol Acılı Öyküsü

Rivayete göre, babası, kızının şarkıcılık yapmasına rıza göstermemişti. Hasta yatağında, ölümün eşiğinde, ‘Belgin şarkıcı olursa, iki yakası bir araya gelmesin,’ diye beddua etmişti.

Türkiye’nin İlk Piyanist Şantörü

Gencer, Türkiye’de ilk Türkçe sözlü pop müzik parçasını seslendirdi. Çocukluk arkadaşı, Fecri Ebcioğlu, ‘Bak Bir Varmış Bir Yokmuş’ adlı şarkının sözlerini yazmıştı.

Yeşilçam’ın Hanımağası / 2

Selda Alkor, Yeşilçam’da kabiliyeti ve gayreti sayesinde isim oldu. Kimseden torpil beklemedi. Kendisi için özel senaryo(lar) da yazılmadı. ‘Beyazperde’nin görünmeyen kanunlarına direnmesini/dik durmasını bildi. Hem sinemada, hem televizyonda yıldızlaştı!

Yeşilçam’ın Hanımağası / I

Selda Alkor, Yeşilçam’da kabiliyeti ve gayreti sayesinde isim oldu. Kimseden torpil beklemedi. Kendisi için özel senaryo(lar) da yazılmadı. ‘Beyazperde’nin görünmeyen kanunlarına direnmesini/dik durmasını bildi. Hem sinemada, hem televizyonda yıldızlaştı!

Seçkin Kötü Adam

Hayati Hamzaoğlu, Trabzon kökenli Yeşilçam emekçisiydi. Ömrü boyunca sinema aşkı ile yandı tutuştu. Karın tokluğuna filmlerde oynadı. 56 yaşına kadar her türlü sosyal güvenceden yoksundu. Alışılmış ‘kötü adam’ tiplemesine yeni yorum getirdi: Hemen teslim olmayan, film sonuna kadar dişe diş mukavemet eden/dövüşen kişiliğe büründürdü.

Ömrünce Ağlayan Ünlü Güzel Kadın

Muhterem Nur, - son döneminde! - Müslim Gürses ile yaptığı ve 29 yıl süren evliliği ile hatırlandı/tanındı. Nur, Gürses’ten 22 yaş büyüktü. Bir devirde çok ünlü olmasına karşın, günümüzdeki bilinirliği sınırlıydı.

Diğer Türk Sineması Yazıları

Yakışıklı Acımasız

Sinema salonunda film seyrederken keşfedildi. Yakışıklı, atletik yapılı, uzun boyluydu. Kâşifini teşhisinde yanıltmadı. Her rolün altından başarı ile kalktı. ‘Döneminin en önemli erkek yüzlerindendi!’

‘İyi Yürekli’ Kötü Adam

Erzurum’dan kağnı ile yola çıkıldı. Konya’ya sonra da Yalova’ya ulaşıldı. İstanbul’a varıldığında çuvallardaki eşyaların çoğu taşınmaktan/aşınmaktan kullanılmaz haldeydi. Bir ahşap konakta 2 oda kiralandı. Anne hem çalışacak, hem oğluna bakacaktı. Taş Ailesi, ekmeğini taştan çıkaracaktı!

Kesilen Ayağı Çalınan Aktör

Ünlü aktörün ömrünün son yılları çile ve keder doluydu. Ağır sağlık sorunları ile boğuştu. Sol ayak parmakları kesildi. Sonra bacağını yitirdi. Tahmin(ler)e göre kendisinden nefret eden hayranı veya düşmanı, mezarı kazıp kefenlenmiş uzvu çalma cüretinde bulundu!

Bayan Yunus Emre

Ayla Algan, Türk tasavvufuna ve mutasavvıflara özel ilgi gösterdi. Felsefesini yürekten benimsediği Yunus Emre’yi tanıtmayı vazife bildi. Pek çok ülkede Yunus şiirlerinden oluşan besteleri okudu. Biricik kızının adını da - ulu ozandan ilhamla! - ‘Sevi’ koydu!

MİT’çi Aktör / 2

Avrupalı ve ABD’li ünlü yıldızlar gibi bol para kazandı. Geleceğini düşünmeden harcadı. Hovardaydı, güzel kızlara ve kadınlara düşkündü. Lüks yatında/karavanında misafir eder, ‘mirasyedi hayatı’ yaşardı. 8 kez nikâhlanıp boşandı. Sadece özel yaşantısıyla değil, filmleriyle de iz bıraktı, ‘gıpta’ ile izlendi!

Yeşilçam’ın Hanımağası / 2

Selda Alkor, Yeşilçam’da kabiliyeti ve gayreti sayesinde isim oldu. Kimseden torpil beklemedi. Kendisi için özel senaryo(lar) da yazılmadı. ‘Beyazperde’nin görünmeyen kanunlarına direnmesini/dik durmasını bildi. Hem sinemada, hem televizyonda yıldızlaştı!

Küçük Cezve

Onu ‘Ah Güzel İstanbul’ filminde, ‘Ayşe’ kimliği ile tanıdık. İzmir’den kaçıp İstanbul’a gelen, ‘artist’ olmayı düşleyen toy kızdı. Adeta çaresizliğini haykırdığı, ‘Ben bir küçük cezveyim / Elden ele gezmeyim!’ şarkısıyla da akıllarımızda kalacaktı.