Nereden Sevdim Bu Zalim Kadını
Güzelliğine şarkılar yazılacak kadar alımlı, hedefine ulaşmak için polise ve kanuna kafa tutacak kadar pervasız bir kadındı Afife Jale...
Güzelliğine şarkılar yazılacak kadar alımlı, hedefine ulaşmak için polise ve kanuna kafa tutacak kadar pervasız, hayal dünyasında yaşamaya rıza gösterecek kadar kalender kadındı Afife Jale… Türk tiyatrosunun öncü ismi, kısa hayatına öylesine yoğun/çeşitli olaylar sığdırdı ki; Türk tipi Rüzgâr Gibi Geçti filmine senaryo olabilirdi.
Babasıyla seyrettiği tiyatro oyununda bulduğu yalancı cennet, hayatının ikonu oldu. Muhsin Ertuğrul ile tanışınca hayalleri gerçeğe döndü. 1919’da sahnelenen - Hüseyin Suat’ın - Yamalar adlı oyunda başrol oynadı. Jale takma adını kullandı; henüz 16 yaşındaydı. Kadıköy’deki Apollon Tiyatrosu’nda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın sanatçıydı. Ama denetim yapan polis memurlardan kaçamadı.
1923 yılına kadar çok zorluk çekti; ailesinden/akrabalarından yardım istemedi. İstanbul’un zengin/köklü bir ailesinden geliyordu. Babasının dediğini yapmadığından, burnunun dikine gittiğinden bağları kopuktu. Bu süre içinde gezici tiyatrolarda küçük roller üstlendi; karın tokluğuna gelen teklifleri kabul etti. 20 yaşına karşın hasta vücudu ve sinirli ruh hali vardı. Uyuşturucuyla tanışması da zor günlerinin eseriydi. Eroin, esrar, morfin ve uyuşturucu hapın her türlüsünü kullandı.
Atatürk’ün kurduğu yeni yönetim; tiyatroda Türk kadınının aktif görev almasının kapısı açtı. Çeşitli tiyatrolarda çalıştı, Anadolu turnelerine iştirak etti; sevdiği işi gönlünce yaptı. Ama tek dostu her geçen gün onu pençesine aldı. Eczanelerden sağladığı morfinle gününü geçiştirdi. Çevresinin iddiasına göre, Kadıköy’de Suriyeli bir Arap eczacıyla ilişkisi vardı; morfin ihtiyacını karşıladı.
Fuat Edip Baksı’ya ait şarkı sözü gibi ‘Bir Bahar Akşamı’ ünlü besteci Selahattin Pınar ile tanıştı. Çölde vaha arayan ikili, beraberliklerinde aşkı bulduklarına inandı. Evliliklerinin ilk yıllarında tahammül ve sabır varsa da; sonraki seneler zehirli çiçeğe dönüştü. Afife Jale güzeldi, zarifti; ama kaprisli ve çekilmezdi. Hemen küsüyor, sinirleniyor; Pınar’ın yaşama sevincini yaralıyordu. Ünlü bestekâr da eşinin uyuşturucu müptelası olduğunu öğrenmekte gecikmedi. Beraberlikleri altı yıl sürebildi. Ayrılık hem eşinden, hem de dünyada her şeyden çok sevdiği tiyatrodandı. Dostları ünlü sahne kadınını Bakırköy Akıl ve Ruh Hastalıkları Hastanesi’ne yatırdı. Tedavi beklenilen iyileşmeyi sağlamadı. Afife Jale; 24 Temmuz 1941’de henüz 39 yaşındayken dünyamıza veda etti. Cenazesi 4 kişinin katıldığı çok sade merasimle Bakırköy Mezarlığı’na defnedildi.
Geride soluk birkaç fotoğraf ve eşi Selahattin Pınar’ın ünlü bestesi, kürdîlihicazkâr şarkı ‘Nereden Sevdim Bu Zalim Kadını’ kaldı.
2,365 kez okundu
Ali Hikmet İnce
- Nereden Sevdim Bu Zalim Kadını
- Afife Jale
- Muhsin Ertuğrul
- Hüseyin Suat
- Yamalar
- Apollon Tiyatrosu
- Selahattin Pınar
- Bakırköy Mezarlığı
Benzer Yazılar
‘Acıların Kadını’ Bergen’in Bol Acılı Öyküsü
Rivayete göre, babası, kızının şarkıcılık yapmasına rıza göstermemişti. Hasta yatağında, ölümün eşiğinde, ‘Belgin şarkıcı olursa, iki yakası bir araya gelmesin,’ diye beddua etmişti.
Arkadaşının Rolünü Alan Yıldız
Türk Sineması’nda ‘Sultan’ diye bilinen Türkan Şoray’ın beyaz perdeye geçişi biraz rastlantı, biraz da şans eseriydi.
Kahvesinde Garsonluk Yapan ‘Kötü Adam’
Erol Taş; Yeşilçam’ın en tanınmış karakter oyuncularındandı.
Dünyanın En Güzel Sakallı Kadını
‘Dünyanın en güzel sakallı kadını’ olarak ünlenen Annie Jones, öldüğünde - henüz - 37 yaşındaydı ve sakalları kesilmeden toprağa verildi.
‘Zânî!’ Maymunları İdam Ettiren Molla
Molla Abdülkerim Efendi, Sultan Murâd-ı Sâlis’in şehzadelik döneminde hocası, sonradan da saray imamı ve en güvendiği ‘akıldane’siydi. Padişah’a her dediğini yaptır(ır)dı. Rumeli Kazaskeri iken ününün/cesaretinin doruklarına tırmandı.
Zeki Müren’in İlkleri
Zeki Müren; Türk Sanat Müziği’nde geleneksel yapıyı-anlayışı değiştirdi; pek çok yeniliğe imzasını attı.
Vahi Öz’ün Oğlu Üvey Annesiyle Evlendi
Vahi Öz’ün beşinci karısı Jale Öz, üvey oğlu Taner Öz ile evlendi.
Küçük Cezve
Onu ‘Ah Güzel İstanbul’ filminde, ‘Ayşe’ kimliği ile tanıdık. İzmir’den kaçıp İstanbul’a gelen, ‘artist’ olmayı düşleyen toy kızdı. Adeta çaresizliğini haykırdığı, ‘Ben bir küçük cezveyim / Elden ele gezmeyim!’ şarkısıyla da akıllarımızda kalacaktı.
Bayan Yunus Emre
Ayla Algan, Türk tasavvufuna ve mutasavvıflara özel ilgi gösterdi. Felsefesini yürekten benimsediği Yunus Emre’yi tanıtmayı vazife bildi. Pek çok ülkede Yunus şiirlerinden oluşan besteleri okudu. Biricik kızının adını da - ulu ozandan ilhamla! - ‘Sevi’ koydu!
Her Filminde Başrol Oynayan Aktör
Ediz Hun, Yeşilçam’da, siyasette ve üniversitede disiplini, özeni ve dikkati ile tanındı. Çevre hassasiyeti ve doğa sevgisiyle bilindi. Her filminde başrolde oynayan tek aktördü. Heyecanını, yaşam sevincini, aile özenini hiç yitirmedi. Çevresine ve içinden çıktığı topluma örnek olmaya çalıştı.
Arayışla Geçen Bir Ömür
Münir Özkul’u tiyatro oyuncusu yapan, İsmail Dümbüllü’ye aşırı hayranlığıydı. 1968’de, Arena Tiyatrosu’nda Kanlı Nigar oyununun prömiyerinde Dümbüllü’yü seyretti ve avuçları patlayıncaya kadar alkışladı.
İran'ın Nükleer Satrancı
Hedefe konulan İranlı nükleer fizikçiler şehir içinde düzenlenen suikastlarda öldürüldü. Trafikte yaklaşan motosikletli kişiler, ya arabanın dış yüzeyine mıknatıslı bomba yerleştirdi ya da otomatik silahlar kullanıp olay yerinden hızla uzaklaştı.
‘Paşanın Güzel Karısına Göz Koyan’ Padişah
Çeyrek asırlık süreçte her gün ölüm korkusuyla yaşayan Şehzade İbrahim, tahta çıkınca hayattan kâm almaya girişti. Harem, - yakın çevresinin ve yağcılarının da yardımıyla! - güzel cariyelerle dolup taştı. Ama Padişah’ın gözü doymadı. Kendine methedilen evli hanımlara da el atmaya, gönül eğlendirmeye kalkıştı!
‘Padişah Oğlunu Boğduran’ Valide
Tarihçilerin ‘Rum asıllı!’ dedikleri Kösem Sultan, İslâm dinini benimsedi, Harem’de eğitildi/yetiştirildi. Osmanlı Devleti’ni 20 yılı aşkın süre yönetti. Sultanlığın, milletin, Sünni İslam dünyasının kaderinde birincil derecede söz/hak sahibi oldu.
Bebek Yüzlü Aktör
Tarık Akan, yarışmayı kazandıktan hemen sonra Yeşilçam’ın en yeni ve en aranılan ismiydi. Dönemin bütün ünlü kadın yıldızlarıyla filmlerde göründü. Genç kızların, güzel hanımların yüreklerini hoplattı. Kartpostalları hatıra defterlerini süsledi. Posterleri duvarlara asıldı. ‘Bebek yüzlü aktör’, bir anda Türkiye’nin sevgilisi oluverdi!
Mezarımı Taştan Oyun!
Hüseyin Peyda, sinema tarihimize mendil ıslatan yerli melodramların öncüsü olarak geçti. ‘Söyleyin Anama Ağlamasın’ ve ‘Mezarımı Taştan Oyun’ ile rüştünü ispatladı. Milyonların sevgisini ve hayranlığını kazandı. 40 yıllık Yeşilçam serüveninde kendisini yenilemeyi, ayakta kalmayı bildi/başardı.
Ferhantoloji
Ferhan Şensoy, tiyatromuzun son yarım yüzyılda yetiştirdiği birkaç sivri dilli, muhalif, yazdığı okunan, sahnelediği seyredilen sanatkârlardandı. Heyecanlı, hareketli, yüksek tansiyonlu, özenilecek, serüven dolu hayat sürdü. Geride çok sayıda eser, anı ve dost bıraktı.
Ferhantoloji
Ferhan Şensoy, tiyatromuzun son yarım yüzyılda yetiştirdiği birkaç sivri dilli, muhalif, yazdığı okunan, sahnelediği seyredilen sanatkârlardandı. Heyecanlı, hareketli, yüksek tansiyonlu, özenilecek, serüven dolu hayat sürdü. Geride çok sayıda eser, anı ve dost bıraktı.
Defne Yalnız’ın Yalnızlık Korkusu
Defne Yalnız; okumayı-yazmayı öğrenmeden tiyatro sahnesinin tozunu ciğerlerine çekti.
En Sevimli Mafya Babası
Dinçer Çekmez, dünyamızdan ayrıldığında 73 yaşındaydı.
Lise Öğrencisi Profesyonel Tiyatrocu
Kemal Sunal; tarihî Vefa Lisesi’nin tarih sayılabilecek öğrencisiydi.
Müjdat Gezen’in Gizli Aşkı
Müjdat Gezen anılarını yazdığı, ‘Galiba Ben Sanatçıyım’ adlı kitabında G.A. koduyla hayatına giren kadından söz ediyordu.
Hükümet Gibi Adam
Ayhan Işık, Yeşilçam’da kendi kanunlarını uyguladı. Ücretini belirledi ve yapımcılara kabul ettirdi. Hakkını cesaretle savundu, kimsenin sömürmesine izin vermedi. Sinema emekçilerinin sendikalaşmasının, haftada bir gün de olsa izin yapmasının yolunu açtı. ‘Türkan Şoray, Işık’ın yolundan yürüdü!’
Musikimizin Son Muhteşem İncisi
İnci Çayırlı, Münir Nurettin Selçuk, Emin Ongan, Saadettin Kaynak gibi klasik musikimizin son döneminde yetişen geleneksel halkanın temsilcisiydi. Birikimini nefes aldığı sürece öğretmeye çalıştı.
Hayatı Durduran Ses: Hamiyet Yüceses
Hamiyet adı verilen, mavi gözlü ve sapsarı saçlı güzel kız, bir dönem Türkiye’de fırtına gibi esecek ve musikimizin nağmelerini güzel sesiyle taçlandıracaktı.
Yeşilçam’ın Görünmeyen Şarkıcısı
Belkıs Özener (Özyenginer), ablası Gönül Yazar gibi, geleneksel müziğimiz, Türk Sanat Müziği parçalarına hayat verdi.
İşgal Kuvvetleri Komutanı'nın Makam Otomobili Nasıl Çalındı?
Mim Mim Grubu’nun lideri Topkapılı Cambaz Mehmet Bey; bağlanan maaşı kabul etmedi; kendisinin ve ailesinin zaruretine rağmen, Kızılay’a hibe etti. Akrabalarının ne maaştan ne de bağıştan haberi olmadı. Ta ki ölümünden sonra yayınlanan taziye mesajına kadar…
ABD Başkanı İle Görüşebilen Mafya Şefi
Al Capone, servet edindikçe çevresini genişletti. Polisleri, savcıları, hâkimleri, belediye başkanlarını ve politikacılarını kendine bağladı. Dokunulmazlık zırhını kuvvetlendirdiğini düşündü. ABD Başkanı Herbert Hoover ile samimi dostluk kurmayı bile başardı. Suçlarının görmezden gelineceğini düşündü/sandı.
Cesedi Kadavra Yapılan Hikâyeci
Günümüzde kitapları - hiçbir telif ücreti ödenmeden! - milyonlarca satılan Ömer Seyfettin; son nefesini verdiğinde beş parasız ve kimsesizdi.
Dokuz Defa Alkol Komasına Giren Aktör
Türkiye; onu, Ankara Radyosu’nun sabah kuşağındaki ‘Arkası Yarın’ skeçlerinin anonslarında tanıdı.
Cenaze Namazı Kıldırılmayan Ülkücü
‘Ülkücü’ Mustafa Pehlivanoğlu ile ‘Devrimci’ Necdet Adalı aynı gün asıldı; 12 Eylül’ün mimarları (!) ne sağda, ne de solda olduklarını icraatlarıyla gösterdi.
Mehmet Akif’in Açlıktan Ölen Oğlu
Ünlü şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un büyük oğlu Mehmet Emin Ersoy (1908 - 1967) Tophane’deki çöplükte barındığı eski kamyonun kasasında soğuktan ve açlıktan öldü.Diğer Muhtelif Yazıları
CIA’nin Hedefindeki ‘Düşünce Silahşoru’
Osman Nuri Koçtürk, tek başına ABD’ye kafa tuttu/savaş açtı. Süt tozu, hibrit tohum, yumurta/et tavuğu, soya yağı, yabancı menşeli gübre gibi hayati ürünlere karşı çıktı. Süper/’emperyalist’ devletlerin, ‘zayıf müttefiklerinin topraklarını ve insanlarını deneylerinin malzemesi olarak kullandığını’ ortaya koydu/ispat etti. ‘Yeniçağın yeni silahlarını teşhir etti!’
‘Bilinmeyen’ İmamoğlu / 2
Ekrem İmamoğlu, 25 yıl ‘Millî Görüş’ geleneğinden gelen/yetişen kadrolarca yönetilen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nı - yeniden! - CHP’ye kazandırmayı başardı. AKP, İstanbul’un kaybedilmesini bir türlü kabullenemedi. İmamoğlu kimdi? Elinde ‘sihirli değnek’ mi vardı?
‘Bilinmeyen’ İmamoğlu / 1
Ekrem İmamoğlu, 25 yıl ‘Millî Görüş’ geleneğinden gelen/yetişen kadrolarca yönetilen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nı - yeniden! - CHP’ye kazandırmayı başardı. AKP, İstanbul’un kaybedilmesini bir türlü kabullenemedi. İmamoğlu kimdi? Elinde ‘sihirli değnek’ mi vardı?
Cem Karaca’dan ‘Karabağ Şarkısı’
Cem Karaca, babası Mehmet Bey’in öğüdüne bağlı kaldı: ‘Bu toprakların ezgilerini söyledi!’ Türk Dünyası’na ilgisini hiç azaltmadı. Karabağ’ın işgalini telin etti! ‘Karabağ Şarkısı’nı besteledi. ‘Nerede Kalmıştık?’ adlı kasetinde yer verdi.
Adı Filistin Olan Sevda
Cem Karaca, ülke ve dünya sorunlarıyla yakından ilgilendi. Filistin’in ezilen halkına karşı özel alâka/sempati duydu. ‘Mutlaka Yavrum’ gibi bazı popüler parçalarını ithaf etti. Kamuoyunda farkındalık yaratmaya çalıştı.
‘GPS’li Bavul’ İle Taşınan Dolarlar
‘Kısa sürede yüksek kazanç sağlama’ vaadi çoğu kişiye çekici geldi. ‘Tatlı dilin yılanı yuvasından çıkarması gibi, ‘emeksiz yemek’ hayali - aslında! - bütün birikimleri yok edecekti…’
