Öteki Putin / 1

Basına servis edilen fotoğraflarında, televizyon görüntülerinde, ifadesiz, duygusuz yüz hatlarına sahipti. - Özel doktorunun önerisi ile suratındaki buruşukluklar ‘botoks takviyesi’ ile giderildi! - Daha çok dinler görünür, az konuşurdu. 

Gerekmedikçe ‘suskun’ pozunu değiştirmezdi. Kararlarını/tepkilerini katiyen belli etmezdi. Açıklamazsa, ne düşündüğü bilinmezdi. Gerekmedikçe/sinirlenmedikçe ön planda gözükmez, sivri çıkışlardan da sakınırdı.

Devletine, tarihine tavizsiz bağlıydı. En bilinen vasfı: ‘Çalışkanlık’ idi. Yükselişi - eşine ender rastlanan! - başarı öyküsüydü! Soylu aileden gelmiyordu, ‘aristokrat’ kökenli değildi. Sıradan sayılabilecek ‘devlet memuru’ydu. Ancak yönetim piramidinin en tepesindeydi. KGB’de, yakın çalışma arkadaşlarının kendisine, ‘Başkan!’ dediği yazıldı. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı koltuğuna oturunca da, - yine aynı çevrenin! - ‘Çar Hazretleri!’ hitabıyla karşılanacaktı. 

- Putin’in Dudak Isırtan Serveti Olduğu İddiaları… - 

Putin’in çizdiği politika(lar), beklenmeyen/tahmin edilemeyen refleksleri, cüretkâr girişimleri, çok gizemli özel hayatı - çeşitli çevrelerce! - ‘mercek altına alındı’! Avrupa ve ABD basını/istihbaratı, spot ışıklarını üzerine çevirdi. Detaylı incelemelere/araştırmalara girişildi. Hakkında bazen ‘inanılabilir’, bazen ‘abartılı’, bazen de ‘komplo teorilerini dahi aşa(bile)n’ iddialar’ seslendirildi/yazıldı. Savların çoğu yazılı ve görsel basında yayınlandı. Sosyal medyanın çeşitli platformlarında da paylaşıldı.

ABD basınında, Rus lideri hakkındaki en dikkat çeken yayın, ‘bilinemeyen/ölçülemeyen serveti’ydi. Sava inanılırsa Putin, ‘Dünyanın En Zengin Kişisi’ olabilirdi/sayılabilirdi. Ama kişisel servetini nasıl ve nere(ler)de sakladığı meçhuldü. 

Georgetown Üniversitesi’nde görevli Yrd. Doç. Dr. Anders Aslund, 2019’da, ‘Russia's Crony Capitalism’ - ‘Rusya’nın Dost/Kafadar Kapitalizmi’ - adlı kitabında, Putin’in servetini araştırdı. Aslund’un yazdıklarına göre, Rus liderin varlığı: ‘125 milyar ABD doları’ civarındaydı. ‘Müttefiklerinin, akrabalarının ve arkadaşlarının ‘offshore hesapları’nda gizliydi.

- ABD Kaynaklı İddialar Hep Süregeldi… -

‘Uluslar Arası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’, 2016’da, ‘Panama Belgeleri’ raporunu yayınladı. Metine göre, Putin’in gizlenen serveti, çoğunlukla da mülkleri hakkında herhangi bir iz ve belge yoktu. Kuruluş iddialarını, Putin’in maliki olduğu iddia edilen gayrimenkul ve varlıkların yakınları üzerine alındığı hipotezine dayandırdı. İsnatlara, sıklıkla kullandığı 100 milyon dolar değerindeki mega yat ile Karadeniz sahilinde inşa edilen, kıymeti ‘dudak uçuklatan’ süper lüks yazlık saray da dahildi.

Putin, 2018’de, ‘mal ve gelir beyanı’nda bulundu. Beyannamede yazdığına göre, St. Petersburg’da 800 metre karelik apartman dairesine, - Sovyetler Birliği döneminden kalma! - eski model bir otomobile ve arazi aracına sahipti. Kremlin, Başkan’ın yıllık gelirinin 140 bin ABD dolarına denk geldiğini açıkladı. 

CNN International, Putin’in senelik resmi kazanç bildirimini ‘inandırıcı’ bulmadı. ‘Şal’ kullandığını ima etti. ‘Senelik gelirinin, mal varlığındaki, çok değerli ve tarihi saatlerin yer aldığı koleksiyonu satın almaya bile yetmeyeceğini iddia etti!’

- Putin’in Dedesi, Lenin’in Hususi Aşçısıydı… -

Mevduat uzmanı - Bir zamanlar Rusya'nın en büyük yabancı portföy yatırımcısı olan Hermitage Fund'ın danışmanı! - William Felix Browder, 2017’de, ‘Rusya liderinin şahsi servetinin 200 milyar dolar civarında olduğunu tahmin ettiğini,’ söyledi. Browder’in yorumlamasına göre Putin, ‘gezegenimizin en zengin insanları arasında’ydı! ‘Muhtemelen Jeff Bezos - Amazon'un kurucusu, CEO'su! - , Bill Gates - Microsoft'un kurucularından! - ve Elon Musk’tan - Tesla’nın CEO’su! - bile daha variyetliydi. Servetini takip etmek ise imkânsızdı!’

Putin’in dedesi, Spiridon Ivanoviç Putin, Sovyetler Birliği’nin kurucu lideri Vladimir Lenin’in özel aşçısıydı. Lenin’in eşi Nadejda Krupskaya tarafından takdir edil(ir)di. Yemekleri beğenilir, sadakati her zaman övülürdü. Büyükbaba Putin, Stalin’in de hususi aşçıbaşılığını yaptı.

Putin, 7 Ekim 1952’de, St. Petersburg şehrinde doğdu. Resmi biyografisine göre babası Vladimir Spiridonoviç, çiftçiydi. 2. Dünya Savaşı’nda talihsiz kaza yaşadı. Bacaklarından yaralandı. Zamanla kısmen iyileşti fakat engelli kaldı. Harpten sonra da fabrikada işçi durdu.

Putin Ailesi, 2. Büyük Savaş’ta açlık tehlikesiyle karşılaştı. Bir çocukları difteriye yakalanıp hayatını yitirdi. Anne, Maria Ivanovna Shelomova, sokakları süpüren, çeşitli donanımları temizleyen, boğaz tokluğuna çalışan emekçiydi. Bayan Shelomova, 1911’de doğumluydu. 1998’de, St. Petersburg’da - 87 yaşında! - vefat etti.

- Putin’in Çocukluğu Yokluk İçinde Geçti… -

Aile, yönetimin temin ettiği ‘paylaşımlı evler’de kalırdı. Küçük, tek gözlü odaya sığınılmıştı. Sıcak su veya banyo yoktu. Kare şeklindeki mutfak penceresizdi. İçerisini aydınlatacak ampulden bile yoksundular! Her katta ‘helâ’ bulunur ve ortaklaşa kullanılırdı.

Putin’e göre ailenin yaşantısı, ‘mütevazı’ydı. Haftada bir ‘Şi’ çorbası, köfte ve krep yapılırdı. Tatil ve pazar günlerinde, anne Maria Ivanovna Shelomova, mutfaktaki bütün hünerini gösterirdi. Etli lahana, pirinç pilavı pişirirdi. Poğaçalar, lezzetli pastalar imal ederdi. Küçük Putin, boş zamanlarında, arkadaşlarıyla oynardı. Merdiven boşluğunda barınan fareleri kovalardı. Bazı sıçanlar köşeye sıkışınca, savunma refleksiyle saldırıya geçerdi. Bir defasında, küçük Putin de aynı akıbeti paylaştı ve çok korktu.

Küçük Putin, ilkokulda düzenli ders çalışan öğrenci sayılmazdı. Yaramazdı, yerinde duramazdı. Öğretmenlerinin sözünü dinlemezdi. Ev ödevlerini yapmazdı. Ortaokulda, olumlu gelişmeler gösterdi. 6. sınıfta - kendisini seven öğretmeninin önerisiyle/desteğiyle! - burs kazandı. En çok sevdiği ve başardığı dersler: Tarih, Beden Eğitimi ve Almanca idi. 

- Putin’in Çocukluk Hayali: KGB’de Çalışmaktı… -

Putin, hareket, heyecan, macera insanıydı. Romantik, aksiyon dolu gizli ajan öykülerinden/filmlerinden etkilen(ir)di. 9. sınıfa devam ederken, KGB’ye katılmayı düşledi. St. Petersburg’daki örgüt merkezine gitti. İştirak isteğini iletti. Yöneticiler, delikanlıyı geri çevirmeden bazı öğütler verdi: ‘Hukuk eğitimi alması önerildi!’Putin, KGB idarecilerinin yönlendirmesini benimsedi. ‘Leningrad Devlet Üniversitesi’ - yeni adı ile ‘St. Petersburg Üniversitesi’! - Uluslar Arası Hukuk Bölümü'ne kaydını yaptırdı. Son sınıfta, KGB’ye müracaatını yineledi. Formasyonu uygun/yeterli görüldü. Teşkilata kabul edildi. 1975’de, okulu başarı ile bitirdi ve diploma aldı. Yüksek lisansını ‘Ekonomi’ dalında yaptı. ‘Asıl mesleği avukatlıktı ancak icra edemeyecekti!’ KGB’de teşkilat içi eğitime alınacaktı. 70’lerin sonunda, 80’lerin başında Moskova’ya gidecekti. Aynı şehirdeki ‘1 Nolu KGB Yüksek Okulu’ndan da mezun olacaktı.

1985’de, 5 yıl sürecek Doğu Almanya görevi başladı. Dresden’deki ‘Bölgesel İstihbarat Ofisi’nde vazifelendirildi. Almancasını geliştirdi/ilerletti. Judo sporunda ‘siyah kuşak’a kadar yükseldi. Doğu Almanya, Sovyetler Birliği ile kıyaslanamayacak derecede cazipti. ‘Putin, ‘Cennet’e düşmüş’ gibi hissetti. Renkli, hayli zengin sayılabilecek hayat sürdü!’ Ofiste, ‘bölüm başkanlığı’na getirildi. Yarbay rütbesine yükseltildi. 1989’da da, ‘Doğu Almanya Ulusal Halk Ordusu’na üstün hizmette bulunduğu için ‘bronz madalya’ ile ödüllendirildi. Aynı yıl Kasım ayında, Berlin’i ikiye ayıran duvar yıkıldı. Almanya yeniden birleşti/‘yekvücut’ oldu. Yarbay Putin geri dönmek zorunda kaldı. ‘Ailesine hediye olarak çamaşır makinesi götürecekti!’

- İlk Sicilinde, ‘Risk Almaktan Korkmaz!’ Değerlendirmesi Yazılıydı… -

St. Petersburg’daki ‘Devlet Tarih ve Siyasi Belgeler Arşivleri Merkezi’, ilginç karar aldı. Vladimir Putin’in de aralarında bulunduğu bazı eski KGB çalışanlarının sicil dosyalarını ve öz geçmişlerini yayınladı. Açıklanan bilgi ve belgeler, ‘Komsomol’ - ‘Sovyetler Birliği Komünist Partisi Gençlik Yapılanması’! -  tarafından toplanmıştı. Hakkında yazılanlar övgü doluydu: ‘23 yaşındaki Vladimir Putin çok çalışkan, dürüst ve disiplinliydi. Stres ve tehlike ile baş edebilirdi. ‘Risk alabilir ve yönetebilirdi!’ İş arkadaşlarına karşı saygılıydı, itibar görüyordu. KGB’nin genç personeli ‘judo’ ve ‘sambo’ gibi savunma sporlarında yetenekliydi. ‘1976 Leningrad - St. Petersburg! - Judo Şampiyonu’ydu!’ Putin, ilerleyen yıllarda da judo yapmayı sürdürdü. ‘Siyah kuşak 8. dan’a kadar yükselecekti. 

Vladimir Putin, 1990’da, - KGB’nin yönlendirmesi ve onayı ile! - St. Petersburg Üniversitesi’nde doktora eğitimi giriş sınavlarına katılıp kazandı. Ardından da aynı kuruma, ‘Uluslar Arası İlişkiler Danışmanı’ oldu.

Üniversiteden hocası, hukuk profesörü Anatoly Sobchak, St. Petersburg şehri Belediye Başkanlığı’na seçilmişti. Putin’e iş teklif etti: Müşavirlik önerdi. Böylece deneyimi artacak, kariyerinde yükselecekti. Devletin çalışma sistemini de yakından gözleyecekti/öğrenecekti. Görevini eksiksiz yerine getirdi. Müşahedelerini sürdürdü.

- FSB, - Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Teşkilatı! - Başkanlığına Getirildi… -

Sobchak, 1996’da yapılan seçimleri kaybetti. Kendisi ve kadrosu, dolayısıyla Putin de atıl kaldı. Yeniden iş arayacaktı. Avukatlık sertifikası vardı, mesleğini icra edebilirdi. Judo antrenörlüğü ile de hayatını kazanabilirdi. Fakat Moskova’dan gelen öneri ile kesin kararını verdi. ‘Rusya Devlet Başkanlığı İdaresi’nde çalışacaktı. 2 yıl sonra da, KGB’nin yerine kurulan FSB’nin - Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Teşkilatı! - reisliğine tayin edilecekti. Batılı siyaset yorumculara göre, ‘Potansiyel reisicumhur adayları arasındaydı!’

Sovyet Komünist Partisi saflarında başladığı siyasette hızla yükseldi. 1998 ve 1999’da, Boris Yeltsin’in hükümetlerinde görev aldı. Güvenlikten sorumlu Devlet Bakanlığı yaptı. 1999’da, Başbakanlığa atandı. Karısı Lyudmila Putina’ya eşinin yükselişini nasıl değerlendirdiğini soran gazeteciye verdiği cevap karakterini yansıtıyordu: ‘Bazı insanlar para için, kimileri de ideal(leri) için yaşar! Kocam, ikinci gruba girer!’ Diyecekti.

Putin, Başbakanlık koltuğuna oturduğunda, ‘Milenyum Manifestosu’nu yayınladı. Rusya’nın geçmişine ve geleceğine ilişkin şahsi görüşünü/vizyonunu açıkladı. Özetle amacı: ‘Tüm Rusya Federasyonu, merkezi devlet yönetimi altına alınmalıydı!’Hızlı yükselişi sürdü. Başbakanlığa getirilişinden 5 ay sonra Boris Yeltsin istifa etti. Yerini - Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı görevini! -, Vladimir Putin’e bıraktığını açıkladı.

- Putin, Rus Milliyetçiliği’ni Güçlendirmeyi Amaçladı… -

Putin için alınacak ilk ve en önemli karar: ‘Devlet varlığının ve ülke bütünlüğünün korunması’ydı! Bu da, geniş halk kitlelerinin yurtseverlik ideolojisi etrafında birleşmesi/bütünleşmesiyle mümkündü! Rus milliyetçiliği güçlendirilmeliydi! Siyasi sloganı belliydi: ‘Memleketimizin ve şahsınızın güvenliği için beni seçin!’ İddialı söylemlerini daha da ileri götürecekti: ‘Ben, son şansınızım! 90’lardaki gibi, Batı’nın ve ABD’nin oyuncağı oluruz! Bağımsızlığımızı yitiririz, varlığımız tehlikeye girer! Tarihteki büyük mirasımızdan uzaklaşırız!’

Tarihçilerimizin ‘Deli!’, Batılı vakanüvislerin ‘Büyük!’/‘the great!’ diye tanımladıkları, Çar 1. Petro’nun hayranıydı. Çarice 2. - ‘Büyük!’ - Katerina’nın da takdirkârıydı. Kremlin Sarayı’nda, resmikabullerde kullandığı salonun bir köşesinde heykelini bulundururdu. Verdiği mesaj son derece netti: ‘Rusya Federasyonu, Çarlık idaresinin resmi mirasçısı ve devamıdır!’ 

Putin, 2000 ile 2008 arasında, Devlet Başkanlığı yaptı. 2008’den 2012’ye kadar Başbakanlık koltuğunda oturdu. Süreç içinde, iktidardaki Birleşik Rusya Partisi’nin Genel Başkanlığı’nı da yürüttü. 2012’deki seçimlerine iştirak etti. 3. defa Devlet Başkanlığı’na getirildi. 

Batılı ve ABD’li basının/gözlemcilerin yorumlarına göre Putin, iktidarı boyunca, muhalefetin güçlenmesine ve sesini yükseltmesine izin vermedi. Hatta sert polisiye tedbirlerle engellemeye çalıştı. ‘Dünya Satranç Şampiyonu Garry Kasparov, adaylığını açıklayacak salon bulamadı! Muhalif lider Aleksey Navalny'ın yaşadıkları, başına gelenler, dünya basınında geniş yer aldı!’