Haydarpaşa’nın Başına Gelenler
Alman mimarisinin ülkemizdeki en bilinen örneği Haydarpaşa Garı’nın ne kadar arabesk kaderi olduğu inşaatın başladığında belli gibiydi.
Türkiye’nin tarihî tren garı Haydarpaşa’nın başına gelmeyen kalmadı. Alman mimarisinin ülkemizdeki en bilinen örneği Haydarpaşa’nın ne kadar arabesk kaderi olduğu inşaatın başladığında belli gibiydi.
Haydarpaşa Çayırı’na inşa edilen ilk gar binası 22 Eylül 1872’de hizmete girdi. Kısa sürede de ihtiyaca cevap veremez oldu. Sultan 2. Abdülhamit; gar binasının yeniden ve daha büyük boyutta yapılmasını arzuladı. Haydarpaşa Gar Binası için proje yarışması açılmasını emretti. Bağdat-Hicaz Demiryolu’nun yüklenicisi; Alman Philipp Holzman & Co. Şirketi’nin mimarlarından Otto Ritter ve Helmut Cuno’nun ortak projesi yeterli bulundu. 23 Mart 1889 tarihinde gar binasının yapımı için Alman şirketine imtiyaz verildi; proje mimarları inşaatın kontrolünü de üstlendi. Ancak projenin hayata geçirilmesi için 15 yıl beklendi. 30 Mayıs 1906’da binlerce İstanbul’lunun hem karadan hem de denizden seyrettiği görkemli törenle temel atıldı. Alman mimarisinin özelliklerini taşıyan yeni gar binasının ilk bölümü 19 Ağustos 1908’de hizmete alındı. Bekleme salonları, görevlilerin çalışabilecekleri ofisler hazırdı; kullanılmaya başlandı. Ancak Ocak 1909’de sebebi belirlenemeyen yangın inşaata büyük zarar verdi. Nihayet bütün gar projesi 4 Kasım 1909’da tamamlanabildi ve halka açılabildi.
Haydarpaşa Tren Garı; yeni şekliyle çok ciddi/mühim bir görev üslendi. Yenilenen demiryolu hatları ile Anadolu ve İmparatorluk coğrafyasına bağlı topraklara ulaşım, yük taşıma hızlandı. Proje çok dikkat çekiciydi; Osmanlı’nın son iki asırda gerçekleştirebildiği en önemli stratejik planlamaydı. Devletin merkezi otoritesini, müttefiklerinin elini güçlendirdi. Her türlü askeri malzeme ve cephane istenilen yere ulaştırılabildi. Hatta Haydarpaşa orta büyüklükte bir cephanelik haline bile getirildi.
Osmanlı’nın rakibi/savaştığı ülkelerin istihbarat örgütleri; planlamanın bütün evrelerini/hedeflerini izledi; bazı girişimlerde de bulundu. Birinci Dünya Savaşı bütün şiddetiyle sürerken; Haydarpaşa da nasibine düşeni aldı. 6 Eylül 1917’de, saat 16:30 sularında art arda iki şiddetli patlama duyuldu. Cephane taşıyan vagonlar infilak etti; bir tabur asker ve banliyö treniyle evlerine dönecek yolcular - hemen oracıkta! - can verdi. Haydarpaşa tanınmaz hale geldi; harabeye döndü. Tarihî gar binası onarılamadan arka arkaya darbeler yedi: 4 Temmuz 1918 günü İngiliz Hava Kuvvetleri’ne bağlı savaş uçaklarının hedefi oldu. Aynı yılın 18 Ekim’indeki ikinci saldırı çok daha hasar vericiydi ve garda taş üstünde taş bırakmadı.
Mondros Mütarekesi’nden (30 Ekim 1918) sonra; Haydarpaşa-Bağdat demiryolu hattı, İngiliz kontrolüne girdi. Hindu asıllı/Sih askerlere komuta eden İngilizler subaylar; 15 Ocak 1919’da Haydarpaşa Tren İstasyonu’nu resmen işgal edip; kontrol ve işletmesini üstlendi. Elde tutma eylemi tam 5 yıl sürdü ve 25 Eylül 1923’de Türk yetkililere - gönülsüzce! - geri verildi. Kaderin garip cilvesi olacak ki; - işgal döneminde - Haydarpaşa Tren İstasyonu’nu koruyan Hint asıllı İngiliz askerleri, buranın cephane deposu haline getirildiğini anlatıyordu.
Haydarpaşa; hem yolcu hem de cephane taşıyarak; dünyanın ilk büyük kapışmasında çok önemli savaş merkezi görevini yüklenmişti!
Ali Hikmet İnce yazdı.
1,363 kez okundu
Ali Hikmet İnce
- Haydarpaşa
- Sultan 2. Abdülhamid
- Bağdat-Hicaz Demiryolu
- Philipp Holzman & Co. Şirketi
- Otto Ritter
- Helmut Cuno
- İngiltere
- Almanya
Benzer Yazılar
Cesedi Kadavra Yapılan Hikâyeci
Günümüzde kitapları - hiçbir telif ücreti ödenmeden! - milyonlarca satılan Ömer Seyfettin; son nefesini verdiğinde beş parasız ve kimsesizdi.
Süleyman Turan: ‘Esas Oğlan’ın En Can Dostu
Süleyman Turan; hem tiyatroda, hem de sinemada birer kez başrol oynadı. Adı; Harput’ta Bir Amerikalı oyununda ve Dikkat Kan Aranıyor filminde en üste yazıldı…
‘Türk Kasabı’ Kuyucu Paşa / 2
Kuyucu Murat Paşa, hac vazifesini de yerine getirdi. Yemen Beylerbeyi iken, ‘Seyfullah’ - ‘Allah’ın Kılıcı’! - diye bilinen ünlü Arap komutan Hâlid bin Velîd’in palasını bulup satın aldı! Tarihçiler, ‘Giriştiği savaşlarda Velîd’in silahını kullandığını,’ yazacaktı!
‘Türk Kasabı’ Devşirme - 1
Kuyucu, 90’ına ulaşmış inatçı ihtiyardı. Devleti ve padişahı, her daim ‘nimet’ bildi. Aldığı em(irle)ri, harfiyen - hatta fazlası ile abartarak! - uyguladı. ‘Devşirme yönetimindeki’ Osmanlı’nın Anadolu’da katlanılmaz dereceye varan icraatına karşı durmaktan başka çaresi kalmayan kişilere ve kitlelere karşı, tarihte örneğine pek az rastlanan kanlı sindirme harekâtına girişti!
Babasını Ağılayan Padişah!
2. Bâyezid de, babası Fatih Sultan Mehmet gibi ‘zehirlendi’! Tarihçi Reşat Ekrem Koçu’nun satırlarına göre, ‘pek çok müverrihin paylaştığı ortak fikir: ‘Oğlu Şehzade Selim tarafından ağılandığı’ydı! Bedduası da: ‘Oğul! Kılıcın keskin ama ömrün kısa olsun!’ idi.’
Kardeşini Zehirleten Padişah!
Fatih’in büyük oğlu Şehzade Bâyezid, babasının ardından tahta çıktı. Fakat atasının izinden gitmedi. Resim, heykel gibi güzel sanatlara uzak durdu. Hatta bazı dinî saiklarla yasak(lar) getirdi. Oysa şehzadeliğinde ‘hazcı anlayışı’ benimsemişti.
Fatih’in ‘Çapkın’ Şehzadesi
Fatih’in 2. oğlu, Şehzade Mustafa, askerliğe yatkındı, şiir söylerdi. Yakışıklı, hareketli ve ‘hercaî’ idi. Saray’ın ve hareminin cinsi latiflerini kendine hayran ederdi. ‘Güzelleri yalnız bırakmayı sevmediği,’ kayıtlara geçildi. Bu yüzden de hayatını yitirecekti!’
‘Cinayet Şirketi’ Kuran Tetikçi
Amerikan suç dünyasında ‘Kid Twist’ diye bilinen İbrahim Reles, Mafya’nın en ünlü eli kanlı katillerindendi. Kurbanlarını çengel uçlu buz kırma aparatı ile öldürürdü. Binden fazla kişinin kanına girdiği ileri sürüldü. Cinayet işlemek için şirket dahi kurdu ve siparişleri/iş tekliflerini değerlendirdi.
ABD; Osmanlı Sayesinde Alaska’ya Sahip Oldu
ABD Başkanı Donald Trump; politik hayatının büyük gaflarından birisini daha yaptı: Danimarka’dan Greenland’ı satmasını istedi. Trump; 1867’de ABD’nin Çarlık Rusyası’ndan Alaska’yı yok pahasına kapattığı gibi Greenland’ı da alabileceğini sandı.
Audrey Hepburn ya da Kuğu Boyunlu Direnişçi
Dünyanın en güzel, en başarılı ve en doğal kadın sinema sanatçıları arasındaydı. İkinci Dünya Savaşı’nın bütün olumsuzluklarını/yıkıcılığını yaşadı. Savaş sonrasında ise, yıldızlaşan mesleki kariyerin ama mutsuz yaşamın sahibiydi.
ABD, Nazi Askerlerini Casus Olarak Kullanmış
New York Times gazetesinde yayınlanan ‘gizli belgeler’e göre, Amerikan İstihbaratı ‘soğuk savaş’ döneminde eski Nazi subaylarını Sovyetler Birliği’ne karşı kullanmış.
Kraliçe Dinçliğini Alkole Borçlu
Kraliçe, sabah kahvaltısından sonra bol limonlu cin ile güne başlıyor.
Alman Konsolosluğu’nda Uyuyan Osmanlılar
Boğaz manzaralı 55 bin metrekare alan için 95 bin Taler (O dönemde kullanılan Alman parası!) ödendi. Almanlar, mezarlık halindeki alanı çevirip temizledi.Diğer Türk Tarihi Yazıları
Dünyaya Doyamayan 160’lık Delikanlı / 2
Zaro Ağa, 130 yaşından sonra çok ünlendi fakat para kazamadı. Dünyayı dolaştı. Popüler isimlerle tanıştı, fotoğraf çektirdi. Reklam kampanyalarında etkin rol aldı. Kartpostalları/foto kartları yüz binlerce satıldı. Kısacası Ağa, ülkemizin ilk ‘uluslar arası medya ikonu’ydu!
Dünyaya Doyamayan 160’lık Delikanlı / 1
Bitlisli Zaro Ağa, ömrünün tamamına yakınını İstanbul’da geçirdi. Güçlü kuvvetli, tuttuğunu koparan adamdı. Ölünceye kadar sigara içmeyi sürdürdü. ‘Dünyanın En Uzun Yaşayan Adamı’ diye ünlendi. Otopsisinde 3 böbrekli olduğu ortaya çıktı.
Tahta Çıkınca ‘Sünnet Olan’ Padişah
I. Ahmet, 14 yaşında tahta oturdu. 14. Osmanlı padişahıydı. 14’ünde sünnet edildi. Saltanatı 14 yıl sürdü. Bazı müverrihlere göre 14 oğul babasıydı. İnşa ettirdiği caminin ‘Ahmediye Camii’nin - Sultan Ahmet Camii! - ilk tasarımında 14 şerefesi olduğu yazılacaktı. Sultan Ahmed-i Evvel’in hayatı ilgi çekici olaylar ve tezatlarla doluydu.
Osmanlı’nın Rum ‘Valide Sultanları’
Orhan Gâzi’nin birinci eşi ‘Holofira’ ya da ‘Nilüfer Hatun’, Osmanlı Hanedanı’na giren ilk ‘yabancı kökenli gelin’ti. Kroniklere/tarihçilere bakılırsa, oğullarının padişahlığını gören ‘ecnebi’ hanım sultanların sayısı 23 idi! Bazılarına göre, adet daha da fazlaydı!
Osmanlı’nın Tek ‘Kadın Padişahı’
Kösem Sultan, Osmanlı Hanedanı’nın tahta çıkan erkek üyelerinin çoğundan daha uzun süre hüküm sürdü. Devleti - tek başına! - 20 yılı aşkın idare etti. Bürokrasideki rakip/karşıt grupları/kanatları ustalıkla dengeledi. Ağzından çıkan her kelime ‘buyruk’/‘kanun’ kabul edildi. ‘Kadife eldiven içindeki çelik ele benzetildi!’
‘Kıbrıs’ı Veren’ 2. Abdülhamit
2. Abdülhamit’in saltanatının 2. yılında Osmanlı yok oluşun eşiğinden döndü. Tarih, ’93 Harbi’ gibi örneğine çok az rastlanır drama şahitlik etti. Ruslar, İstanbul’un tarihi surlarına kadar ulaştı. Her an şehri alabilir, her şeyi talan edebilir, binlerce insanı öldürebilirlerdi. Sultan şoka girdi, ne yapacağını bilemedi. İngiliz Büyükelçisi Sir Henry Layard’ın önerisini kabul etmek zorunda kaldı. Kıbrıs’ı vermesi karşılığında şahsının ve imparatorluğun hayatiyetini garantiye alabilecekti! ‘Denize düşen yılana sarılırdı!’
